Xu hướng chuyển sang xe điện sẽ góp phần vẽ lại bản đồ xe máy Việt Nam

Những hoạch định chính sách của một số tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM liên quan đến việc hạn chế và dần tiến đến việc cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch (xe máy chạy bằng xăng, dầu) đang từng bước làm thay đổi thói quen của người dùng cũng như kế hoạch kinh doanh của các nhà sản xuất xe máy.

Gần 10 năm gắn bó với xe máy xăng, trong đó có lần “lên đời” xe khi bán chiếc Honda Blade sử dụng từ lúc mới ra trường để mua chiếc Honda Lead vào năm 2021. Đến nay, sau 4 năm sử dụng chị Nguyễn Thị Hoài ngụ TP.HCM càng có thêm lý do để chuyển sang sử dụng xe máy điện. “Không chỉ vì xe máy điện tiết kiệm chi phí, giảm khí thải ra môi trường mà sắp tới các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM cũng vạch ra lộ trình cấm xe máy vào các quận trung tâm”. Chị Hoài lý giải.

Ảnh: B.H

Không chỉ riêng chị Hoài mà những ngày gần đây, câu chuyện “tạm biệt xe xăng để gắn bó với xe điện”đang được nhiều người dân quan tâm, nhất là sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị 20, trong đó có nội dung quan trọng về việc cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Theo đó, từ 1.7.2026, Hà Nội sẽ cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong Vành đai 1. Sau đó, từ ngày 1.1.2028 sẽ không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3… Trong khi đó, TP.HCM cũng đang tính toán lộ trình “chuyển đổi xanh” từ xe xăng sang xe điện, bắt đầu với xe buýt và shipper, tài xế công nghệ. Bên cạnh đó, cũng hạn chế ô tô, xe máy xăng, dầu tại các khu vực như trung tâm TP.HCM, Cần Giờ (cũ), đặc khu Côn Đảo…

Kế hoạch chuyển đổi sang phương tiện xanh của Hà Nội, TP.HCM cùng với việc thị hiếu người tiêu dùng đang dần thay đổi, chuyển dịch… được dự báo sẽ tạo nên những chuyển biến mới trên thị trường xe máy Việt Nam. Đặc biệt với mảng xe máy điện vốn được đánh giá còn nhiều tiềm năng nhưng vẫn mãi chưa lớn.

Bức tranh thị trường xe máy điện tại Việt Nam

Thực tế, thị trường xe máy điện tại Việt Nam đã được hình thành từ những năm 2000, khi nhu cầu di chuyển đi lại của nhóm khách hàng học sinh, sinh viên hay các bà nội trợ không còn dừng lại ở việc sử dụng xe đạp truyền thống. Việc hạ tầng giao thông từ thành phố, đến nông thôn từng bước phát triển tạo động lực để các dòng xe đạp điện, rồi xe máy điện hai bánh có đất sống. Tuy nhiên, ở thời điểm đó phần lớn các sản phẩm này đều được nhập khẩu từ Trung Quốc.

Ảnh: B.H

Phải đến giai đoạn từ năm 2010 – 2020, khi bắt đầu nhận thấy cơ hội, tiềm năng của thị trường xe điện Việt Nam, lĩnh vực này mới bắt đầu thu hút các nhà đầu tư. Một số công ty chuyên về kinh doanh xe máy điện mới được thành lập nhưng chủ yếu ở các tỉnh thành khu vực miền Bắc vốn thuận tiện cho việc vận chuyển nguồn hàng từ Trung Quốc. Không dừng lại ở việc liên kết với các công ty ở Trung Quốc để “mua đứt, bán đoạn” sản phẩm về phân phối tại Việt Nam. Từ năm 2011 một số thương hiệu như Dibao (Đài Loan), Pega (trước đây được biết đến với tên gọi HKbike), rồi DK Bike, Anbico bắt đầu gia nhập thị trường xe máy điện Việt Nam với chiến lược bài bản hơn khi xây dựng nhà máy sản xuất cũng như hệ thống bán hàng, dịch vụ tại nhiều tỉnh, thành phố.

Tuy nhiên, “hình hài” thị trường xe máy điện Việt Nam dần hiện rõ nhất từ năm 2018 khi lần lượt các ông lớn trong nước cũng như trên thế giới bắt đầu nhận thấy tiềm năng lớn và chen chân vào cuộc đua này. Trong đó, bất ngờ nhất là sự xuất hiện của thương hiệu xe Việt – VinFast. Chỉ một năm sau, đến lượt Dat Bike – một công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực xe điện tại Việt Nam cũng nhập cuộc. Không chỉ các doanh nghiệp trong nước quy mô của một thị trường xe máy lớn thứ 4 thế giới cùng với tiềm năng về xe điện cũng thu hút những gã khổng lồ xe điện như Yadea, Tailg đầu tư xây dựng nhà máy cũng như mạng lưới bán hàng rộng khắp Việt Nam.

Ảnh: B.H

Mặc dù vậy, khi xe máy xăng vẫn áp đảo thị trường, hầu hết các thương hiệu xe máy điện tại Việt Nam chủ yếu tập trung vào nhóm xe máy phổ thông, cỡ nhỏ hướng đến nhóm khách hàng học sinh, sinh viên. “Hơn 70% doanh số của các hãng xe máy điện tại Việt Nam chủ yếu đến từ phân khúc xe phổ thông, tầm giá dưới 20 triệu đồng. Các sản phẩm này đáp ứng các tiêu chí về giá bán, phạm vi hoạt động, phù hợp với nhóm khách hàng trẻ”. Đại diện một hãng xe máy điện đến từ Trung Quốc chia sẻ.

Trong khi đó, các dòng xe máy điện trung cấp, cao cấp cũng dần được phát triển nhưng rào cản về giá bán khiến chúng không được đón nhận như dòng xe điện phổ thông. Thay vì bỏ ra hàng chục triệu đồng để mua xe máy điện vốn bị hạn chế và phạm vi hoạt động cũng như mất nhiều thời gian sạc, nhiều khách hàng vẫn chọn xe máy số, xe tay ga chạy bằng xăng. Đây cũng chính là lý do khiến những “ông lớn” trong ngành xe máy như Honda, Yamaha, Suzuki hay Piaggio… vẫn thờ ơ với việc sản xuất, kinh doanh xe máy điện. Bởi đơn giản, các sản phẩm xe máy xăng vẫn hút khách giúp Honda chiếm tới 80% thị phần xe máy điện Việt Nam. Yamaha áp đảo mảng xe côn tay thể thao. Trong khi ở phân khúc xe tay ga cao cấp nhiều mẫu mã của Piaggio, Vespa… vốn đã trở thành biểu tượng của sự sang trọng hay để thể hiện phong cách.

Ảnh: H.V.N

Tuy nhiên, khi thị hiếu người tiêu dùng thay đổi cũng như xu hướng chuyển đổi là đòi hỏi tất yếu; các nhà sản xuất xe máy truyền thống như Honda, Yamaha, Piaggio… cũng không thể ngồi yên để miếng bánh thị phần dần bị thu hẹp bởi xe máy điện. Cuối năm 2022, Yamaha trình làng mẫu Yamaha Neo’s với mức giá gần 50 triệu đồng. Hai năm sau, Honda dù có bảo thủ đến mấy cũng không thể nói không với thị trường xe máy điện Việt Nam vốn đang tăng trưởng nhanh. Sau khi trình làng bộ đôi Honda ICON e: và CUV e: tại Triển lãm ô tô xe máy Việt Nam năm 2024. Từ quý 2/2025, hãng xe Nhật bắt đầu động thái mở bán mẫu Honda ICON e: và cho thuê Honda CUV e:. Trong khi đó, Piaggio cũng nhá hàng một số mẫu mã như Piaggio One, Vespa Elettrica để thăm dò thị trường.

Sự góp mặt của những công ty khởi nghiệp cũng như các “ông lớn” có thâm niên trong ngành xe máy toàn cầu dần hình thành nên cục diện cạnh tranh hấp dẫn trên thị trường xe máy điện Việt Nam. Đa phần các hãng xe đều không đưa ra số liệu bán hàng chi tiết về doanh số xe máy điện. Trong khi, số liệu bán hàng được Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) tổng hợp theo quý chủ yếu là lượng tiêu thụ xe máy xăng.

VinFast và Yadea là hai nhà sản xuất xe máy điện đang dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng. Cụ thể sau nửa đầu năm 2025, lượng tiêu thụ xe máy điện VinFast tăng 501% dẫn đầu phân khúc xe điện đang phát triển rất nhanh tại Việt Nam. Yadea cũng đạt mức tăng trưởng 37,5%.

Các nhà sản xuất, kinh doanh xe máy điện bước vào cuộc đua mới

Những năm gần đây, Việt Nam được cho là đang bước vào giai đoạn ô tô hóa khi nhu cầu sử dụng ô tô đang gia tăng. Tuy nhiên, xe máy hai bánh vẫn là phương tiện chính phục vụ nhu cầu đi lại, làm ăn của phần lớn người dân lao động. Năm ngoái, chỉ riêng 5 thành viên thuộc VAMM đã bán ra thị trường khoảng 2,65 triệu xe máy, nhiều gấp hơn 5 lần so với ô tô (gồm doanh số của VAMA, Hyundai và VinFast).

Do đó, lộ trình hạn chế và từng bước cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch theo khu vực ở địa phương như Hà nội, TP.HCM sẽ tạo ra không ít sự xáo trộn khi thay đổi về thói quen sử dụng phương tiện hàng ngày.

Ảnh: Chí Tâm

Hiện tại, trong bối cảnh Chính phủ vẫn đang xem xét các chính sách để hỗ trợ để khuyến khích người dân chuyển đổi sang phương tiện xanh, thân thiện với môi trường, nhiều nhà sản xuất, kinh doanh xe máy đã có những động thái để bước vào cuộc đua mới. VinFast, Yadea hay Dat Bike… bên cạnh các chính sách ưu đãi giá, hỗ trợ lệ phí trước bạ cũng đang triển khai chương trình đổi xe xăng lấy xe điện. Honda, Yamaha sau khi nhảy vào cuộc cạnh tranh xe máy điện cũng đang triển khai các gói ưu đãi, giảm giá sản phẩm để thu hút khách hàng.

Ngoài ra, đây cũng là cơ hội để các hãng xe điện mở rộng thị phần ở các phân khúc xe điện trung cấp, cao cấp có giá bán từ 30 – 60 triệu đồng. Thực tế thời gian gần đây cho thấy, nhiều mẫu mã, phiên bản xe máy điện mới đang lần lượt được các nhà sản xuất, phân phối tung ra thị trường để đón đầu xu hướng.

Các chuyên gia trong ngành nhận định, chính sách mới được dự báo sẽ tạo nên những thay đổi lớn trong việc sản xuất, kinh doanh xe máy tại Việt Nam đồng thời có thể là bước ngoặc góp phần vẽ lại bản đồ thị trường xe máy Việt Nam. Bởi, khi nhu cầu chuyển đổi sang xe điện diễn ra mạnh mẽ, miếng bánh thị phần trên thị trường xe máy sẽ được chia lại. Khi đó, những nhà sản xuất tạo được lợi thế cạnh tranh về giá bán, chính sách ưu đãi, dịch vụ sẽ dần chiếm được ưu thế.