Từ 1.7.2025, luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 sửa đổi sẽ có hiệu lực với nhiều thay đổi về chế độ lương hưu, trong đó có cách tính lương hưu vốn lâu nay khác nhau giữa khu vực nhà nước và tư nhân.
Trước khi luật BHXH 2024 có hiệu lực, luật BHXH 2014 (còn hiệu lực đến hết ngày 30.6.2025) áp dụng cách tính lương hưu khác nhau cho hai nhóm lao động ở khu vực tư nhân và nhà nước.
Cụ thể, với người lao động khu vực tư nhân (tiền lương do doanh nghiệp quyết định), lương hưu được tính trên bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của toàn bộ quá trình tham gia BHXH.
Điều này có nghĩa lương hưu của lao động khối doanh nghiệp phụ thuộc vào mức đóng cả sự nghiệp của họ. Nếu giai đoạn đầu người lao động đi làm có mức lương thấp, lương hưu cũng sẽ bị kéo thấp xuống.
Chưa kể, người lao động ở khối tư nhân đóng BHXH trên lương thỏa thuận (thường tăng dần theo lương tối thiểu vùng hằng năm, hoặc thu nhập thực tế). Nhiều doanh nghiệp lại khai mức đóng thấp hơn thực tế (chỉ bằng mức tối thiểu hoặc phụ cấp ít) để giảm chi phí.
Trong khi đó, người lao động khu vực nhà nước (cán bộ, công chức, viên chức hưởng lương theo hệ số, bảng lương Nhà nước) thì tiền lương hưu được tính bình quân một số năm cuối của quá trình đóng BHXH, tùy thuộc mốc thời gian bắt đầu tham gia BHXH.
Ví dụ, người vào công tác trước năm 1995 được tính bình quân 5 năm cuối, còn những người vào sau sẽ áp dụng 8 năm, 10 năm, 15 năm cuối…
Như nhiều chuyên gia đã phân tích, cơ chế này thường mang lại mức lương hưu cao hơn cho người lao động ở khu vực nhà nước, bởi hệ số và phụ cấp tăng dần theo thâm niên và bậc lương. Và do đó, dẫn đến chênh lệch mức lương hưu đối với người lao động ở cả hai khối.
Tuy nhiên, theo quy định mới của luật BHXH 2024 (có hiệu lực từ ngày 1.7.2025), người lao động thuộc khu vực nhà nước bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1.1.2025 sẽ tính mức lương hưu bằng bình quân toàn bộ quá trình đóng BHXH, như khu vực tư nhân.
Một số thay đổi quan trọng về lương hưu từ 1.7
Người dân đến nhận lương hưu tại một bưu điện ở TP.HCM
ẢNH: BHXH TP.HCM
Luật BHXH 2024 có những điều chỉnh quan trọng nhằm tăng quyền lợi và mở rộng diện hưởng lương hưu. Cụ thể như:
Thứ nhất, giảm số năm đóng tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm. Người lao động đủ tuổi nghỉ hưu chỉ cần 15 năm đóng BHXH trở lên sẽ được hưởng lương hưu hằng tháng. Cần lưu ý rằng quy định này không áp dụng đối với nghỉ hưu do suy giảm khả năng lao động.
Thứ hai, điều chỉnh tỷ lệ lương hưu cho nam giới đóng BHXH từ 15 – 19 năm. Luật mới đã bổ sung quy định cho nam giới đóng dưới 20 năm như sau: 15 năm tương ứng hưởng 40% mức lương đóng BHXH, tăng 1% mỗi năm đến 20 năm = 45%. Từ mốc 20 năm trở lên, mỗi năm tăng 2%, tối đa 75%. Riêng tỷ lệ hưởng lương hưu với lao động nữ vẫn được giữ nguyên.
Thứ ba, trợ cấp một lần. Đây là khoản tiền nhận thêm khi nghỉ hưu nếu thời gian đóng vượt mức tối đa hưởng 75%. Trước đây, mức trợ cấp một lần là 0,5 tháng mức bình quân tiền lương cho mỗi năm đóng vượt mốc 75% (tức mỗi năm vượt quá 30 năm với nữ, 35 năm với nam). Từ ngày 1.7.2025, luật mới quy định hai mức trợ cấp:
- 0,5 tháng lương bình quân cho mỗi năm đóng vượt mức tối đa tính đến tuổi nghỉ hưu theo luật (tương tự quy định cũ đối với phần vượt trước tuổi nghỉ hưu).
- 2 tháng lương bình quân cho mỗi năm đóng BHXH sau khi đã đủ tuổi nghỉ hưu mà người lao động vẫn tiếp tục làm việc, đóng BHXH cho đến khi nghỉ hẳn.
Thứ tư, bổ sung cơ chế trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng cho người đến tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc trợ cấp xã hội khác. Mức trợ cấp hằng tháng thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội do nhà nước quy định (hiện khoảng 500.000 đồng/tháng).
Thứ năm, như đã nêu trên, thống nhất cách tính cho người tham gia BHXH khu vực nhà nước từ năm 2025. Luật mới quy định người lao động thuộc khu vực nhà nước bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1.1.2025 sẽ tính lương hưu dựa trên toàn bộ quá trình đóng BHXH, như đối với lao động khu vực tư nhân. Riêng những người đã tham gia trước 2025 vẫn tính bình quân theo quy định quá độ hiện hành cho giai đoạn đã đóng.
📌 Bài viết này được đóng góp bởi người dùng và bản quyền thuộc về người dùng đã xây dựng bài viết. Bản quyền thuộc về tác giả gốc và chỉ dùng cho mục đích học tập và giao tiếp. Nếu có bất kỳ vi phạm nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi để xóa nó.