Gần nửa thế kỷ trôi qua kể từ khi nhiều người dân Campuchia vượt biên giới, tay trắng tìm đến vùng biên của tỉnh Gia Lai để thoát khỏi các cuộc thảm sát của chế độ diệt chủng Pol Pot – Ieng Sary. Ngày nay, cuộc sống của họ đã thay đổi hoàn toàn – từ những người tị nạn trở thành công dân VN với đời sống ấm no, sung túc.
Ký ức không thể nào quên
Cơn mưa mùa bất chợt đổ xuống trắng xóa vùng biên giới, tắm táp cho những vườn điều, cao su, cà phê xanh ngút mắt. Bà Rơ Mah H’Phin (76 tuổi, ở làng Triêl, xã Ia Pnôn, tỉnh Gia Lai) ngồi trên thềm nhà sàn khang trang, nhìn về phía xa như đang tìm lại ký ức 49 năm trước. Bà nói đó là thời điểm kinh hoàng nhất trong cuộc đời bà – khi quân Pol Pot tàn sát khắp nơi trên đất Campuchia.
Một góc làng Triêl, xã Ia Pnôn, tỉnh Gia Lai
ẢNH: TRẦN HIẾU
“Thời điểm đó, gia đình tôi được xem là khá giả trong làng Lam, xã Pó Nhầy, huyện Oyadav, tỉnh Ratanakiri, Campuchia. Chúng tôi có nhà sàn to và một con voi”, bà H’Phin nhớ lại với giọng run run: “Hồi đó, những nhà có điều kiện kinh tế khá giả thường bị quân Pol Pot nhắm tới đầu tiên”.
Một sáng mùa khô năm 1976, cảnh tượng người cậu ruột bị giết quá kinh hoàng khiến gia đình bà H’Phin cùng 35 hộ dân khác trong làng đành rời bỏ quê hương, vội vã tháo chạy. Con voi Y Khoăn trở thành người bạn đồng hành duy nhất, lầm lũi thồ ít đồ đạc còn lại của gia đình trên hành trình vượt rừng trong đêm tối tìm đường sang phía biên giới VN.
“Những thứ khác đã bị quân Pol Pot đốt sạch. Qua đến xã Ia Pnôn, chúng tôi được người dân nơi đây cưu mang, đùm bọc nên quyết định ở lại lâu dài”, bà Rơ Mah H’Phin kể lại với ánh mắt biết ơn pha chút ngậm ngùi khi nhớ lại những ngày đau khổ ấy.
Ảnh: Trần Hiếu
Anh Rơ Mah Thúy, con trai bà H’Phin, tiếp lời mẹ: “Bố tôi bảo nếu ngày đó mà không chạy sang VN thì sẽ bị quân Pol Pot giết chết. Trong quá trình chạy trốn, nếu bị quân Pol Pot đuổi theo bắt lại thì cũng chết. May mắn là bố mẹ tôi và mọi người đã đến được đây”.
Tương tự, ông Ksor Blíu, một người dân của làng Triêl, kể cha mẹ ông cũng nằm trong số những người chạy nạn Pol Pot từ Campuchia sang Gia Lai định cư. “Cả đoàn người dắt díu nhau băng rừng qua VN trong nỗi sợ hãi. Lúc đến xã Ia Pnôn, được mọi người đón tiếp, tất cả mới dám tin còn sống, ôm nhau khóc vì sung sướng”, ông Blíu nhớ lại.
Ông Kpuih Chan ở làng Triêl cũng kể: “Năm đó, tôi mới 28 tuổi. Khi bọn Pol Pot tràn tới tàn sát người dân làng Lâm, xã Pó Nhầy, huyện Oyadav, tỉnh Natanakiri, nhiều người hoảng loạn tìm đường thoát thân. Tôi dẫn vợ và 2 đứa con mang ít quần áo rời làng đi về hướng đông, vì nơi ấy là đất VN, nơi có “đội quân nhà Phật” thì mình sẽ được bảo vệ an toàn”.
Điều khiến ông Chan không bao giờ quên là sự sẻ chia của người dân VN: “Khi sang đây, chúng tôi được bộ đội bảo vệ, người dân và chính quyền che chở, bao bọc, nhiều người đã bỏ cả thóc giống vào cối giã gạo để nấu cháo cho chúng tôi. Hơn 40 năm rồi, tôi đã thành người VN. Thế hệ con cháu cũng đã có cuộc sống ổn định, bình yên nơi đây”.
Đến làng Kloong (xã Ia O, tỉnh Gia Lai), cách làng Triêl khoảng 50 km, chúng tôi gặp già làng Rơ Châm H’loắc. Năm nay đã 65 tuổi, ký ức của ông vẫn hằn in những ngày tháng đau thương khi xưa. Năm 1976, khi quân Pol Pot tràn đến đốt nhà, giết người, ông cùng 35 hộ gia đình chạy thoát sang bên kia biên giới. “Chúng tôi được nhân dân và bộ đội VN giúp đỡ, cưu mang. Khi bọn diệt chủng bị quân tình nguyện VN cùng nhân dân Campuchia tiêu diệt, một số người đã trở về làng cũ, nhưng nhiều người vẫn ở lại vì coi đây là quê hương của mình rồi”, ông H’loắc nói.
Các chiến sĩ bộ đội biên phòng ở các xã Ia Pnôn, Ia O của tỉnh Gia Lai luôn tới làng động viên bà con làm ăn, xây dựng cuộc sống đủ đầy
ẢNH: TRẦN HIẾU
Già làng Rơ Châm H’loắc ở làng Kloong, xã Ia O, tỉnh Gia Lai, vẫn chưa hết hãi hùng khi nhắc lại nạn diệt chủng
ẢNH: TRẦN HIẾU
Cầu nối của tình hữu nghị
Dòng Sê San như dải lụa vắt qua đại ngàn Tây nguyên, từ phía VN chảy về đông bắc Campuchia, không chỉ mang theo dòng nước mát tạo nên những ngôi làng yên bình, trù phú mà còn là nhân chứng cho tình đoàn kết, hữu nghị giữa hai dân tộc. Đấy là sự chở che, đùm bọc những di dân chạy nạn diệt chủng; đồng bào biên giới, các chiến sĩ bộ đội biên phòng đã san sớt khẩu phần ăn ít ỏi của mình cho những thân phận hoạn nạn.
Năm 1979, bà con Campuchia tị nạn được chính thức đón về Ia Pnôn, lập làng tại khu đất cách trung tâm xã chừng 1 km, mang tên làng Triêl. Trong những năm sau đó, một số hộ có nguyện vọng trở về quê nhà và đều được địa phương hỗ trợ hồi hương. “Phần lớn các hộ người Campuchia còn lại ở làng Triêl đã gắn bó và coi mảnh đất này là quê hương thứ hai. Mọi người chí thú làm ăn để xây dựng làng ngày càng giàu đẹp”, ông Ksor Blíu ở làng Triêl chia sẻ.
Con đường vào làng Triêl, xã Ia Pnôn, tỉnh Gia Lai hôm nay rợp bóng cao su
ẢNH: TRẦN HIẾU
Trên miền biên viễn này, những người lính tình nguyện và chuyên gia VN đã cống hiến xương máu giúp nước bạn thoát khỏi thảm họa diệt chủng Pol Pot – Ieng Sary. Ngày nay, bằng nhiều hình thức, Chính phủ và nhân dân hai nước tiếp tục củng cố, vun đắp mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị, xây dựng biên giới hòa bình, ổn định, hợp tác cùng phát triển.
Song, rất nhiều máu xương của các chiến sĩ quân tình nguyện VN đã đổ xuống để giúp người dân Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng. Đến nay, nhiều hài cốt liệt sĩ được tìm thấy vẫn chưa thể xác định danh tính. Và các đội tìm kiếm hài cốt liệt sĩ vẫn đang tiếp tục tìm kiếm, cất bốc để đưa các anh về đất mẹ VN. (còn tiếp)
📌 Bài viết này được đóng góp bởi người dùng và bản quyền thuộc về người dùng đã xây dựng bài viết. Bản quyền thuộc về tác giả gốc và chỉ dùng cho mục đích học tập và giao tiếp. Nếu có bất kỳ vi phạm nào, vui lòng liên hệ với chúng tôi để xóa nó.