Doanh nghiệp gặp khó, người tiêu dùng hoang mang vì tin cũ thành… tin giả mới

Tin giả từ lâu đã trở thành vấn đề toàn cầu. Rất dễ dàng để tạo ra một dòng tin, một hình ảnh hay một video giả. Thế nhưng tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân lại mất rất nhiều nguồn lực để xử lý.

Ảnh hưởng thương hiệu 30 năm

Câu chuyện của Công ty cổ phần Acecook Việt Nam là một ví dụ. “Những thông tin cho rằng mì nhiễm độc, gây hại cho sức khỏe người tiêu dùng, mì cháy, mì có chất lạ… là hoàn toàn là tin giả, tin thất thiệt nhưng lại lan truyền nhanh chóng mặt; ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng đến thương hiệu phải mất 30 năm gầy dựng như chúng tôi”, ông Dương Trường An, Trưởng phòng Pháp chế, Công ty cổ phần Acecook Việt Nam, chia sẻ.

Từ những thông tin mì ăn liền gây ung thư, khó tiêu, đến sản phẩm chứa phụ gia độc hại, gây ảnh hưởng sức khỏe mà chưa qua kiểm chứng, các tin giả nhanh chóng được chia sẻ và lan truyền một cách rộng rãi trên mạng xã hội dù chưa biết thật, giả thế nào.

ẢNH: ĐỘC LẬP

Không khó để bắt gặp trên mạng xã hội những trang thông tin liên tục đăng các bài viết gây sốc như: “Ngưng hủy hoại bản thân vì mì tôm, trà sữa! Đêm qua mình trực viện, một cô bé còn trẻ đã phải nhập viện vì cơn đau bão thận, thận viêm hóa đá vì viên sỏi niệu quản gây biến chứng! Nguyên nhân gây ra vấn đề là do nghiện mì tôm, trà sữa và lười uống nước“.

Hay tiêu đề “Ăn mì tôm một chàng trai/cô gái phải nhập viện” nhưng nội dung bài viết lại đề cập nguyên nhân là do những thói quen thức khuya, lười vận động, ăn uống không đầy đủ.

Gần như các vấn đề về gây hại sức khỏe đều được gán với mì ăn liền. Từ sự “quy chụp” này, không chỉ làm cả ngành hàng mì ăn liền mang tiếng xấu mà còn gây hoang mang, lo lắng cho người tiêu dùng, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp.

Tin giả cũ thành tin giả mới

Thế nhưng câu chuyện tin giả gây hại cho Acecook vẫn chưa dừng lại. Cuộc khủng hoảng tin giả đã được xử lý bài bản và triệt để vào năm 2021, thế nhưng thỉnh thoảng vẫn bị các đối tượng xấu “moi” lên để “xào nấu” lại. Tin cũ được biến thành tin giả mới, và ảnh hưởng tới doanh nghiệp và thương hiệu thì vô cùng lớn.

“Họ sử dụng những thông tin cũ trong quá khứ về mì Hảo Hảo, về các sản phẩm khác của chúng tôi rồi cắt ghép, chỉnh sửa để biến thành những thông tin sai sự thật. Những thông tin này nhanh chóng khiến cả hệ thống phân phối và người tiêu dùng của Acecook cảm thấy hoang mang, không biết đâu là sự thật”, ông Dương Trường An chia sẻ.

ẢNH: ĐỘC LẬP

Tại tọa đàm “Ứng phó với tin giả trên mạng xã hội như thế nào?” do Báo Thanh Niên tổ chức, từ câu chuyện của Acecook, thượng tá Đỗ Minh Kim (Phó trưởng phòng 3, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an) nhận định rằng, các doanh nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, thực phẩm rất dễ trở thành nạn nhân của tin giả. 

Theo thượng tá Kim, đây là những mặt hàng tác động trực tiếp tới sức khỏe người dân; cũng bởi vậy, khi tin tiêu cực xuất hiện và lan tỏa sẽ có tác động ngay tức thì với người tiêu dùng, khiến họ hoang mang.

Cũng tại tọa đàm, tiến sĩ Huỳnh Văn Thông (Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM) phân tích, những thông tin ban đầu sẽ trải qua nhiều quá trình biến đổi thông qua tương tác và lan truyền, dẫn đến kết quả cuối cùng là tin giả xuất hiện tràn lan với các nội dung khác nhau. Điều này tạo ra rối loạn thông tin, nếu không xử lý nhanh chóng và khéo léo rất dễ mất kiểm soát, nghiêm trọng hơn là gây xói mòn lòng tin xã hội.

Kiến nghị về cơ chế phối hợp

Từ câu chuyện của Acecook năm 2021, giới truyền thông nhìn nhận rằng, mấu chốt để kiểm soát khủng hoảng này là việc doanh nghiệp cần phải nhanh chóng phối hợp với cơ quan chức năng. Những doanh nghiệp lớn như Acecook đã thiết lập quy trình xử lý khủng hoảng trong nội bộ rất bài bản, thế nhưng, nếu công ty này chỉ đơn phương đưa ra kết luận thì rất khó để thuyết phục người tiêu dùng.

Trong khi đó, luật sư – tiến sĩ Hà Hải (Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP.HCM) khuyến cáo rằng, khi doanh nghiệp trở thành nạn nhân của tin giả cần nhanh chóng thu thập chứng cứ và phải sớm lập vi bằng. 

Theo ông Hà Hải, vì tin giả chủ yếu xuất hiện trên mạng xã hội nên khi thấy doanh nghiệp chuẩn bị khởi kiện, các đối tượng tạo tin giả sẽ nhanh chóng xóa dấu vết.

“Pháp luật có đầy đủ quy định, chế tài xử lý các đối tượng tạo và phát tán tin giả, như: Bộ luật Hình sự, luật An ninh mạng, Nghị định 147, Nghị định 15”, ông Hà Hải thông tin tại tọa đàm.

Đồng quan điểm, bà Phạm Đắc Mỵ Trân, quyền Trưởng phòng Truyền thông xã hội và Nội dung số (Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM), khuyến cáo doanh nghiệp cần nhanh chóng phối hợp với cơ quan chức năng để cùng giải quyết khủng hoảng.

“Doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân khi trở thành nạn nhân của tin giả thì cần lên tiếng ngay trong 24 giờ; không để cơ quan chức năng phải đi sau một bước”, bà Bà Phạm Đắc Mỵ Trân khuyên.

Trong khi đó ông Dương Trường An, Trưởng phòng Pháp chế Công ty cổ phần Acecook Việt Nam, kiến nghị các cơ quan chức năng thiết lập một cơ chế phản ứng nhanh như lĩnh vực chứng khoán. Trong đó, mỗi cơ quan chức năng sẽ có một đầu mối chính thức chịu trách nhiệm tiếp nhận thông tin từ doanh nghiệp để quá trình xử lý khủng hoảng được nhanh chóng hơn.

“Khi phát hiện những thông tin sai phạm, doanh nghiệp sẽ gửi thông tin đến đầu mối tại các cơ quan chức năng để trong vòng 24 giờ. Từ đó, các bên sẽ phối hợp xử lý, gỡ bỏ những thông tin này để hạn chế phần nào những thông tin xấu độc nhằm bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và doanh nghiệp”, ông Dương Trường An kiến nghị.

Ở một góc nhìn khác, cho rằng câu chuyện tương tự như của Acecook có thể xảy ra với bất cứ doanh nghiệp nào, trung tá Võ Ngọc Toản, giảng viên Trường đại học An ninh nhân dân, khuyến cáo mỗi cá nhân hãy là “người tiêu dùng thông thái”. Người dân hãy bình tĩnh trước những thông tin tiêu cực; xem xét, kiểm tra và có phải trách nhiệm trước khi chia sẻ.